गुरुपौर्णिमा व्रत कथा आणि पूजा विधी – संपूर्ण माहिती (१० जुलै २०२५ साठी लागू)o
🌕 गुरुपौर्णिमा म्हणजे काय?
- गुरुपौर्णिमा हा दिवस गुरूंप्रती कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा आणि आत्मिक उन्नती साधण्याचा पवित्र योग आहे. हिंदू पंचांगानुसार हा सण आषाढ महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील पौर्णिमा दिवशी साजरा केला जातो. महर्षी वेदव्यास यांचा जन्म या दिवशी झाल्यामुळे ही पौर्णिमा “व्यास पौर्णिमा” म्हणूनही ओळखली जाते.
📖 गुरुपौर्णिमा व्रत कथा (खरी पारंपरिक कथा)
पुराणांनुसार, महर्षी वेदव्यास हे ऋषी पराशर आणि सत्यवती यांचे पुत्र होते. ते कृष्णद्वैपायन म्हणूनही ओळखले जात. त्यांनी वेदांचे विभाग (ऋग्वेद, यजुर्वेद, सामवेद, अथर्ववेद) करून संकलन केले, तसेच महाभारत आणि १८ प्रमुख पुराणे लिहिली.
त्यांच्या अथक ज्ञानप्रसारामुळे त्यांना “आदि गुरु” म्हणून मान दिला जातो. त्यांच्या जन्मदिवशी म्हणजेच आषाढ पौर्णिमेला, त्यांच्या स्मरणार्थ व कृतज्ञतेसाठी गुरुपौर्णिमेचे व्रत पाळले जाते.
🕉️ गुरुपौर्णिमा व्रत कसे करावे?
१. व्रताची तारीख आणि वेळ (२०२५ साठी)
गुरुपौर्णिमा तारीख: गुरुवार, १० जुलै २०२५
पौर्णिमा तिथी सुरू: १० जुलै सकाळी
पौर्णिमा तिथी समाप्त: ११ जुलै दुपारी
पूजनासाठी उत्तम वेळ: १० जुलै सकाळी ७:०० ते दुपारी १२:०० पर्यंत
२. व्रताची तयारी
सकाळी लवकर उठून स्नान करा.
घर स्वच्छ करून पूजा स्थळी गुरुंचे चित्र, मूर्ती, किंवा चरण ठेवावेत.
पूजेसाठी साहित्य: फुले, हार, तूप, दीप, अगरबत्ती, नैवेद्य, गंध, अक्षता.
३. गुरुपूजन विधी
गुरु किंवा वेदव्यासांची प्रतिमा अभिमुख ठेवा.
खालील मंत्राचा जप करून पूजन करा:
गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णु गुरुर्देवो महेश्वरः।
गुरुः साक्षात् परब्रह्म तस्मै श्री गुरवे नमः॥
पंचामृताने अभिषेक केल्यास उत्तम.
फुलांनी अर्घ्य द्या, नैवेद्य अर्पण करा, आणि आरती करा.
गुरुगीता किंवा व्यासस्तोत्र पठण केल्यास विशेष फल मिळते.
🍎 उपवास नियम
या दिवशी उपवास करण्याची परंपरा आहे.
फळाहार, दूध, पाणी यावर दिवस काढला जातो.
काही लोक एक वेळच अन्न घेतात.
उपवास दरम्यान ध्यान, जप, नामस्मरण करणे शुभ मानले जाते.
🛕 व्रताचे फायदे
गुरुंच्या कृपेचा आशीर्वाद प्राप्त होतो.
मन:शांती, आत्मिक उन्नती व सकारात्मकता वाढते.
ज्ञान प्राप्तीचा मार्ग खुला होतो.
शिष्य-गुरु संबंध दृढ होतो.
मोक्षप्राप्तीचे साधन मानले जाते.
📌 निष्कर्ष
गुरुपौर्णिमा हा दिवस म्हणजे आध्यात्मिक उन्नतीचा आरंभ, आणि गुरुंच्या मार्गदर्शनाची जाणीव. वेदव्यासांची स्मृती जागवणारा हा दिवस शिष्याच्या जीवनातील अत्यंत पवित्र क्षण मानला जातो.
ज्या व्यक्तीकडून आपण काहीतरी चांगले शिकलो — तो आपला गुरुच. आणि त्या गुरुंना वंदन करून आपण आपल्या जीवनात ज्ञान, शांती आणि प्रगतीचं बीज पेरतो.
🕊️ आपण सर्वांना गुरुपौर्णिमेच्या हार्दिक शुभेच्छा!
गुरुचरणी नतमस्तक होऊन ज्ञानाचा प्रकाश सर्वांच्या जीवनात नांदो.